نمای داخلی رباط یا کاروانسرای خرگوشی. همین گونه که معلوم است رطوبت زمین بیابان تا نیمی از رویه دیوار های بنا را خورده است. پشت صفه ها، اطاق ها و پشت آن اصطبل ها قرار دارند.

ایرج افشار، کتاب یادگار های یزد

این رباط که از بنا های خیر و استوار شاه عباس صفوی است، نزدیک باتلاق گاوخونی و بر سر راه قدیمی واقع شده که امروزه مالرو است و از آنجا راهی به ورزنه و راهی به ندوشن می رود و فاصله اش تا ورزنه حدود چهارده فرسخ است. چون راه یزد به اصفهان از معبر قدیم به مسیر کنونی تغییر یافته اهل تحقیق، گذارشان بدین رباط نیفتاده است و فرنگی ها هم ذکری از آن در کتب اساسی معماری و باستانشناسی ایران نکرده اند.

از این رباط در تاریخ عالم آرای عباسی یاد شده است. اسکندر بیک ترکمان ذیل مقاله یازدهم از صحیفه اول به عنوان آثار خیر شاه عباس می نویسد: "... و رباط گاوخونی و رباط دیگر در بیابان خرگوشی مابین ورزنه رودشتین اصفهان و ندوشن یزد که همیشه از بیم قطاع طریف محل خوف و خطر مترددین بود و حالا امن است ...." ⁽¹¹⁾

بیابان خرگوشی بیابانی است بر کناره شرقی و جنوبی گاوخونی و رباطی که در آن ساخته شده به همان نام محل نامیده شده است. این رباط ده فرسخ تا عقدا و بیست فرسخ تا ندوشن فاصله دارد و راه آن که از خلیل آباد جدا می شود ابتدا به سرو علیا بعد به آبادی محقری به نام کایون می آید.

نمای داخلی رباط یا کاروانسرای خرگوشی. در وسط رباط مخزن آب به صورت یک آب انبار وجود دارد.

ایرج افشار، کتاب یادگار های یزد

رباط، بسیار عالی و بزرگ و معتبر و تمام از سنگ و آجر ساخته شده و طول و عرض آن حدود هشتاد در هشتاد متر است. متاسفانه به علت انحراف راه و بی مصرف ماندن رباط، چوپانان و ساربانان قسمت های زیادی از آن را خراب کرده اند و تقریباً رو به انهدام است.

این رباط از بزرگترین و زیباترین و خوش طرح ترین رباط های عصر صفوی است. رباط هایی که در اطراف سیاه کوه (مشهور به عین الرشید و قصر بهرام نزدیک ورامین)، اصفهان و نطنز و جز اینها دیده ام هیچ یک بدین پایه نیست و بسیار افسوس که ویرانی در ارکان آن چنگ انداخته است.

وضع ساختمانی رباط بدین شرح است که در دوره اصلی رباط اصطبل و جلوی آنها حجرات و پیش اطاق ها صفه قرار دارد.

در هر بدنه آن پنج ستون برج نما ساخته شده. دیواره روی پشت بام دو متر عرض دارد. سردر آن دو طبقه و طبقه دوم شاه نشین است. در داخل رباط دور تا دور هیجده صفه هست که سه صفه بزرگتر و یکی هم در قسمت جنوبی دارای محراب و نمازگاه است. در چهار زاویه رباط چهار مدخل برای دخول به طویله است و مخزن آب به صورت آب انبار در وسط رباط ساخته شده است.

کتیبه داخلی رباط یا کاروانسرای خرگوشی. عبارت کتیبه در متن آمده است.

ایرج افشار، کتاب یادگار های یزد

نفیس ترین اثر باقی مانده در این رباط، کتیبه آن است که به خط علیرضا عباسی خطاط مشهور عصر شاه عباس است و در پیشانی رباط میان شاه نشین و سردر ورودی نصب است. این کتیبه بر پانزده قطعه سنگ سبز رنگ به عرض شصت سانتی متر و طول هشت متر در سه ضلع مدخل نقر و نصب شده، و عبارت منقور بر آن بدین شرح است:

امر فرمودند بانشاء این رباط بندگان نواب کامیاب کلب آستانه حضرت امیرالمومنین علی بن ابی طالب علیه السلام عباس الحسینی الموسوی الصفوی بهادر خان خلد الله ملکه، و ثواب آن به روح جد بزرگوار خود پادشاه غفران پناه فردوس بارگاه شاه طهماسب انار الله برهانه هبه فرمودند. کتبه علی رضا عباسی، 1023 ⁽¹²⁾.

در داخل رباط، بر دست چپ بدنه دیوار ورودی، سنگ سیاه رنگی نصب است که به خط نسخ ناپخته ای این عبارات بر آن نقر شده:

هو الله سبحانه؛ بسعی العبد الملک المعبود الا له اسد الله بن حسن خانه خواه، سنه 1023."

بر سمت راست همین بدنه و قرینه سنگ مذکور در فوق سنگ دیگری نصب بوده است که آن را از جای خود خارج کرده اند. اما اینکه آن را به کجا برده اند و چه بر آن نوشته بوده خدا عالم است!